Het Ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer is een icoon van de Nederlandse waterbouwkunde. Sinds de ingebruikname in 1920 houdt dit stoomgemaal Friesland droog in tijden van hoge waterstanden. Het werd genoemd naar ir. Dirk Frederik Wouda, de hoofdingenieur van Rijkswaterstaat die verantwoordelijk was voor het ontwerp.

Het gemaal was destijds een technisch hoogstandje. Met zijn vier enorme stoommachines en acht centrifugaalpompen kan het in korte tijd miljoenen liters water uit de Friese boezem naar het IJsselmeer afvoeren. Daarmee was het een belangrijke aanvulling op de bestaande waterwerken, die steeds vaker tekortschoten door de groeiende landbouw, bevolkingsgroei en toenemende wateroverlast.

Ook vandaag de dag speelt het Woudagemaal nog steeds een rol in het Friese waterbeheer. Bij extreme regenval of hoge waterstanden wordt het gemaal ingezet om samen met moderne elektrische gemalen het waterpeil te verlagen. Zo vormt het een onmisbare schakel in het complexe systeem dat Friesland beschermt tegen overstromingen en verzilting van het grondwater.

In 1998 werd het Woudagemaal opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO vanwege zijn unieke waarde als grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. Het is niet alleen een werkend monument, maar ook een levend museum. Bezoekers kunnen het indrukwekkende gebouw en de imposante stoommachines bezichtigen, en in het bezoekerscentrum ontdekken hoe waterbeheer in Friesland door de eeuwen heen is ontwikkeld.

Wanneer het gemaal daadwerkelijk in werking wordt gezet – een paar keer per jaar bij hoge waterstanden – is dat een spectaculair moment. Het diepe gebrul van de stoommachines, de wolken waterdamp en de massieve pompen die op volle kracht draaien maken duidelijk hoeveel kracht er nodig is om Friesland droog te houden.

Het Ir. D.F. Woudagemaal staat daarmee symbool voor de eeuwige strijd tegen het water én voor de vindingrijkheid waarmee de Friezen hun leefgebied veilig en bewoonbaar hebben gemaakt.